Verkiezingen Tweede Kamer 2025

Op 29 oktober 2025 kiest Nederland een nieuwe Tweede Kamer. Dat is hét moment om ons land weer in beweging te brengen. Op het eerste gezicht lijkt er weinig aan de hand in Nederland: de economie draait, de havens zijn vol, veel mensen hebben werk. Maar onder de oppervlakte gebeurt iets gevaarlijks. Bedrijven stellen hun investeringen uit of vertrekken naar het buitenland. Dat raakt ons allemaal – want zonder investeringen verdwijnen banen, belastinginkomsten en innovaties. Uiteindelijk betalen onze kinderen de rekening: zonder huis, zonder baan en zonder duurzame wereld. Toch wordt daar in het politieke debat vaak gemakkelijk over gedaan, alsof bedrijven die vertrekken eenvoudig te vervangen zijn. We hebben juist sterke bedrijven nodig die hier kunnen groeien en investeren. En daar wringt het. Het Nederlandse investeringsklimaat is in een paar jaar tijd fors verslechterd.

Het Nederlandse investeringsklimaat is in een paar jaar tijd fors verslechterd. De oorzaken zijn helder. De regeldruk stapelt zich op, het stroomnet zit op slot, energiekosten liggen hoger dan in andere landen en het stikstofbeleid zit muurvast. Zo wordt investeren risicovoller en raakt Nederland stap voor stap zijn aantrekkingskracht kwijt.

 

Dit is wat wij als oplossingsrichtingen zien:

 

Energiekosten: breng nettarieven omlaag

Hoge energieprijzen verzwakken ernstig de concurrentiepositie van Nederlandse bedrijven. Vooral de maakindustrie wordt geraakt, omdat energiekosten hier veel hoger liggen dan in landen als Duitsland en België. Die buurlanden verlagen hun tarieven en bieden steun, terwijl Nederland extra nationale heffingen en CO₂-kosten oplegt. Daardoor dreigen productie, banen en investeringen naar het buitenland te verdwijnen. Een gelijk speelveld in Europa is nodig: breng de Nederlandse nettarieven omlaag naar het niveau van omliggende landen en schaf nationale CO₂-heffingen af. Bedrijven die onder het Europese emissiehandelssysteem (ETS) vallen, verdienen dezelfde steun als hun buitenlandse concurrenten. Daarnaast is het cruciaal om sneller te investeren in energie-infrastructuur, zoals CO₂-opslag en duurzame energievoorziening. Betaalbare en voorspelbare energieprijzen zijn onmisbaar voor de concurrentiekracht, verduurzaming en werkgelegenheid. Zonder stabiele energiekosten wordt het voor bedrijven onmogelijk om te investeren in innovatie en de omslag naar een klimaatneutrale economie te realiseren.

 

Investeer in oplossen netcongestie

De energietransitie in Nederland dreigt vast te lopen door netcongestie – het elektriciteitsnet zit vol, terwijl elektrificatie essentieel is voor verduurzaming. Meer dan 20.000 bedrijven staan inmiddels op een wachtlijst en kunnen zich niet vestigen, groeien of vergroenen. Netcongestie is daarmee de grootste bottleneck voor het halen van de klimaatdoelen. Europa ligt op koers voor 55 procent CO₂-reductie in 2030, maar in Nederland stokt de uitvoering zolang de energie-infrastructuur achterblijft. We pleiten voor een integrale aanpak met duidelijke doelen, snellere vergunningen en structurele investeringen. Vergunningsprocedures moeten eenvoudiger, bijvoorbeeld via een ‘vliegende brigade’ die bevoegde gezagen ondersteunt, en gemeenten en provincies hebben meer middelen nodig om uitvoering te versnellen. Het Klimaatfonds blijft onmisbaar om deze grootschalige verbouwing te financieren. Naast uitbreiding van het net is slimmer gebruik van bestaande capaciteit nodig, onder meer via batterijen, flexibele energietarieven en actieve samenwerking tussen netbeheerders en bedrijven. Alleen door infrastructuur, flexibiliteit en regelgeving te combineren kan Nederland de klimaatdoelen halen én bedrijven weer ruimte bieden om te investeren en te verduurzamen. Lees meer over netcongestie

 

Haalbare doelen voor reductie stikstof

De stikstofproblematiek legt een zware druk op de Nederlandse economie. Door het gebrek aan nieuwe vergunningen staan investeringen stil in vrijwel alle sectoren: van woningbouw en industrie tot landbouw, infrastructuur en zelfs defensie. Veel ondernemers in de industrie, en landbouw verkeren in onzekerheid over onzekerheid over de vraag of hun activiteiten wel of niet legaal zijn – zonder dat zij daar zelf schuld aan hebben. Dat belemmert groei, innovatie en het vertrouwen om te investeren. Een snelle oplossing bestaat niet. Zowel de hoogste rechter als de landsadvocaat benadrukken dat alleen een juridisch stevig en geloofwaardig emissiereductiebeleid voldoet aan Europese regels. Een simpele wetswijziging of ondergrens volstaat niet. Er is behoefte aan concrete, onderbouwde maatregelen, met reductiedoelen voor 2030 en 2035 die aantoonbaar haalbaar zijn. Een doorrekening door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) moet dat onderbouwen. We zien haalbare mogelijkheden in een evenwichtige en gebiedsgerichte aanpak, waarin stikstofreductie hand in hand gaat met verbetering van waterkwaliteit, biodiversiteit en economische perspectieven. Per regio en per bedrijf kan worden gekeken wat haalbaar is, met ruimte voor ondernemers om te innoveren, verplaatsen, extensiveren of stoppen — ondersteund door voldoende financiële en praktische hulp. Een toekomstbestendige transitie in – én het behoud van – internationaal toonaangevende industrieën en de landbouwsector is essentieel om banen, verdienvermogen en innovatiekracht te behouden. Zo komt Nederland stap voor stap van het stikstofslot af, met ruimte voor groei én een gezonde leefomgeving. Lees meer over stikstof

 

Pak de regeldruk aan

De regeldruk voor ondernemers is sinds 2018 met bijna 4 miljard euro gestegen, waardoor vooral het mkb zwaar wordt belast. Twee derde van hun regeldrukkosten gaat inmiddels naar de inhuur van externen om aan alle verplichtingen te voldoen. In Nederland is een rapportage- en controle-industrie ontstaan die tijd en geld opslokt en de productiviteit verlaagt — zowel in het bedrijfsleven als bij de overheid zelf. Het aantal regels blijft toenemen, terwijl de productiviteit van het Rijk zelfs negatief is geworden. Ondernemers hebben grote behoefte aan een ambitieus programma tegen regeldruk, met duidelijke reductiedoelen voor alle ministeries. Overbodige regels en nationale koppen op EU-wetgeving kunnen dan verdwijnen, en nieuwe regels mogen alleen worden ingevoerd als ze echt noodzakelijk en uitvoerbaar zijn. Minder regeldruk creëert meer ruimte voor groei, innovatie en ondernemerschap. Lees meer over regeldruk

 

Maak fiscaal stelsel eenvoudiger

Een eenvoudiger en concurrerender fiscaal stelsel stimuleert investeren, innoveren en verduurzaming. De huidige belastingdruk op bedrijven is hoog en onvoorspelbaar, waardoor Nederland terrein verliest ten opzichte van andere EU-landen. Daarom is het gewenst om te komen tot een verlaging van de vennootschapsbelasting tot het Europese gemiddelde en tot soepelere regels rond renteaftrek, verliesverrekening en afschrijving. Ook een brede investeringsregeling met extra stimulansen voor digitalisering, circulariteit en r&d is wenselijk. Essentieel is een duidelijk onderscheid tussen ondernemend en passief vermogen: geld dat in bedrijven wordt geïnvesteerd verdient fiscale ruimte, terwijl niet-productief vermogen zwaarder mag worden belast. Familiebedrijven hebben baat bij behoud van de bedrijfsopvolgingsregeling (BOR). Tot slot is fiscale vergroening alleen effectief in Europees verband, zodat banen en productie in Nederland blijven. Een stabiel en voorspelbaar belastingklimaat blijft de basis voor groei en welvaart. Lees meer over fiscaliteit ‘Politieke chaos funest voor investeringsklimaat’ In onze Prinsjesdagpeiling zegt negen op de tien ondernemers ontevreden te zijn over de betrouwbaarheid en stabiliteit van de Nederlandse politiek. En dat is fnuikend. Iedereen weet dat alleen vertrouwen en duidelijkheid zorgen voor vooruitgang. Wie twijfelt, doet niets. Politieke chaos is funest voor het investeringsklimaat: bijna de helft van de ondernemers laat investeringsbeslissingen afhangen van het overheidsbeleid, maar cruciale keuzes blijven uit. En dat is wat ons land op pauze houdt. Wie drukt de startknop weer in, zodat we vooruit kunnen? Dus… Investeer nú in Nederland, in een sterke en duurzame maakindustrie, in energie-infrastructuur die groei en vergroening mogelijk maakt, en in een belastingstelsel dat ondernemen weer aantrekkelijk maakt. Alleen dan houden we ons verdienvermogen op peil en geven we ons land verantwoord door aan de volgende generatie.

 

Naast het investeren in Nederland is er nog een aantal onderwerpen dat aandacht verdient. Het is belangrijk dat er werk wordt gemaakt van de arbeidsmarkt en van ruimte voor werken en wonen.

 

Inzetten op een sterke arbeidsmarkt

Bestaanszekerheid begint bij banen, inkomen en perspectief. Maar de Nederlandse  arbeidsmarkt piept en kraakt onder personeelstekorten en vergrijzing, terwijl veel talent onbenut blijft. Daarom is een fundamentele vernieuwing nodig. Een toekomstbestendige arbeidsmarkt vraagt om hogere arbeidsproductiviteit, meer uren werken die daadwerkelijk lonen en een beter functionerend stelsel voor ziekte en arbeidsongeschiktheid. Nederland moet werkenden meer ruimte geven om zich te ontwikkelen en soepel te bewegen van ‘bank naar werk’. Dat vraagt om investeren in menselijk kapitaal, scholing, omscholing en een leven lang ontwikkelen, ondersteund door technologie die mensen helpt productiever werk te doen. Tegelijk moeten de lasten op arbeid omlaag, zodat meer werken aantrekkelijker wordt en het minimumloon zijn functie behoudt als vangnet, niet als drempel. Ondernemers hebben beleid nodig dat zekerheid biedt zonder hen te verstikken: minder regeldruk, moderne contractvormen en duurzame arbeidsrelaties die zekerheid en flexibiliteit combineren. Gerichte arbeidsmigratie is bovendien onmisbaar om tekorten in cruciale sectoren als techniek, zorg en digitalisering op te vangen. Zo bouwen we aan een arbeidsmarkt waarin werkgevers kunnen groeien, werknemers perspectief hebben en Nederland zijn toekomstige welvaart veiligstelt. Lees meer over de arbeidsmarkt

 

Bied ruimte aan werk

Nederland kent te weinig fysieke en milieuruimte om te ondernemen. Slechts 2,5 procent van het landoppervlak is bestemd voor economische functies, terwijl die ruimte essentieel is voor banen, innovatie en brede welvaart. Door woningbouw, bevolkingsgroei en de energietransitie neemt de druk verder toe. Wij pleiten daarom voor nationale regie en een duidelijke plek voor ondernemerschap in de ruimtelijke ordening. In de nieuwe Nota Ruimte zien we graag vastgelegd dat er voldoende ruimte blijft voor economie — richting 4 à 5 procent van het landoppervlak in 2050. Provincies en gemeenten krijgen daarbij een taakstellende verantwoordelijkheid. Belangrijke locaties, zoals industrieclusters, havens en campussen, verdienen extra bescherming. Snellere procedures en betere afstemming tussen wonen, werken en bereikbaarheid zijn cruciaal. Zo blijft er ruimte voor bedrijven om te groeien, te innoveren en bij te dragen aan een toekomstbestendig en welvarend Nederland. Lees meer over ruimte voor werk

 

Haal de woningmarkt van slot

Het bouwen van woningen ligt in Nederland grotendeels stil door een combinatie van factoren. De belangrijkste oorzaak is de stikstofproblematiek. Daarnaast spelen trage procedures, een opeenstapeling van regels en gebrek aan nationale regie een grote rol. De besluitvorming duurt te lang en de regeldruk maakt projecten onnodig ingewikkeld. Ook financiële onzekerheid remt de voortgang: publieke investeringen blijven achter en corporaties en marktpartijen missen langjarige zekerheid over huurbeleid en fiscaliteit. Bovendien is er simpelweg te weinig ruimte gereserveerd voor woningbouw en worden nieuwe locaties te traag aangewezen. Bevolkingsgroei, economische ontwikkeling en verduurzaming leggen extra druk op de beschikbare ruimte. Alleen met eenvoudiger regels, snellere besluitvorming, voldoende bouwlocaties en een stabiel investeringsklimaat kan de woningbouw weer op gang komen en krijgen nieuwe generaties perspectief op een betaalbaar huis. Idealiter op een plek waar ze kunnen wonen en werken, want er is ook ruimte voor ondernemerschap nodig en een goede bereikbaarheid met moderne infrastructuur. Lees meer over de woningmarkt

 

 

Van pauze naar play en fast forward

Het is tijd voor keuzes om Nederland vooruit te brengen. Want hoewel het aan de oppervlakte goed lijkt te gaan, staat Nederland in werkelijkheid op pauze. Onze welvaart, en die van onze kinderen, is in het geding. Op 29 oktober 2025 kiest Nederland een nieuwe Tweede Kamer. Dat is hét moment om ons land weer in beweging te brengen. Tijd om op play te drukken, om keuzes te maken voor de komende tien jaar, in plaats van de komende tien weken. Alleen zo krijgen we Nederland weer fast forward vooruit. Volg ons op linkedin.